Marjoleine de Vos (1957) is redacteur van NRC Handelsblad en dichter. AFdH Uitgevers vroeg haar een essay over kijken naar kunst te maken voor de publicatie Het beeld van Monsieur Jacques (2008).

Fragment uit het essay 'Kunst was weer eens nergens te bekennen'

Het is een wonderlijk iets van onze zintuigen dat ze verlangens kennen. Of dat iets in ons vindt dat ze dat doen – je weet het niet zo heel precies met zintuigen. Is het de reuk zelf die verlangt naar de geur van lathyrus, of ben ik het, als al duidelijk zou zijn waar in de hersenen of hoe in de hersenen ‘ik’ zit, die meent dat mijn neus niet langer zonder lathyrus kan, mijn oor niet zonder de opwindende eentonigheid van Simeon ten Holt, mijn oog niet zonder de roze kleur van een Kretenzische zonsondergang, mijn handen niet zonder de gladde, warme textuur van olijfoliedeeg en dat de smaak wegkwijnt als de tong niet nú, nú, nú een haring aangeboden krijgt.

Een partij dwingelanden zijn het, die zintuigen, we worden min of meer gek als ze langere tijd niets te doen hebben. Psychologen doen daar wel onderzoek naar, door mensen vierentwintig uur in een donkere, geluiddichte, reukloze kamer te zetten – bij sommige mensen was met behulp van een soort windsels ook de tastzin nog onbruikbaar gemaakt – en te kijken wat er dan gebeurt. De mensen krijgen in zo korte tijd al visioenen, angstaanvallen en verstoringen van het concentratievermogen, zo blijkt als ze na afloop van hun opsluiting aan dezelfde test onderworpen worden als daarvoor. En de proefpersonen rapporteerden ook dat ze de wereld nog nooit zó mooi hadden gevonden als toen ze weer naar buiten kwamen na hun opsluiting – het miezerigste plekje blonk van licht, ruiste van hemels geluid, geurde als een paradijstuin.